Miasto Opole od sierpnia 2017r. bierze udział w projekcie pn.: „Ujednolicone podejście do systemu zarządzania zanieczyszczeniem powietrza w funkcjonalnych obszarach miejskich w regionie TRITIA/ AIR TRITIA”. Głównym celem projektu AIR TRITIA jest znalezienie rozwiązania problemów związanych z zanieczyszczeniem powietrza i poprawą jakości życia mieszkańców, poprzez zmniejszenie negatywnego wpływu zanieczyszczeń powietrza na stan zdrowia mieszkańców pogranicza czesko-polsko-słowackiego. Projekt ma pomóc w ujednoliceniu na poziomie międzynarodowym przestrzennych baz niezbędnych danych, narzędzi do efektywnego zarządzania jakością powietrza (system zarządzania jakością powietrza i system ostrzegawczy).
W ramach projektu opracowywana jest strategia poprawy jakości powietrza dla poszczególnych miast biorących udział w projekcie oraz zostaną zaproponowane działania w zakresie ograniczenia emisji pochodzących z różnych źródeł na poziomie funkcjonalnych obszarów miejskich i regionów obszaru TRITIA. W wyniku realizacji projektu powstanie wspólna strategia zarządzania jakością powietrza na terenie EUWT TRITIA oraz strategie specyficzne dla 5 miast (Opole, Rybnik, Opava, Ostrawa, Žilina). W projekcie AIR TRITIA, poza wskazanymi miastami, biorą udział: VŠB – Uniwersytet Techniczny w Ostrawie, ACCENDO – Centrum Nauki i Badań w Ostrawie, Žilinski Uniwersytet w Žilinie, Główny Instytut Górnictwa, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy Europejskie Grupowanie Współpracy Terytorialnej TRITIA Sp. z o.o., Kraj Morawsko-Śląski, Žilinski Kraj, Województwo Śląskie, Województwo Opolskie.
W ramach projektu AIR TRITIA dotychczas opracowano:
- Model zanieczyszczenia powietrza
- Badania społeczno-ekonomiczne dla regionu TRITIA, analizując wielkość struktury miast i gmin, aktualny rozkład działalności gospodarczej, w tym prognozę ich rozwoju, opis ekonomicznych i społecznych aspektów dotyczących populacji (mieszkalnictwo, bezrobocie, etc.).
- Badania epidemiologiczne obszaru TRITIA, dotyczące stanu zdrowia populacji pod względem chorób, na których występowanie może mieć wpływ jakość powietrza. Badanie koncentruje się na nowotworach złośliwych, szczególnie tchawicy, zapaleniu oskrzeli i płuc, chorobach sercowo-naczyniowych i chorobach układu oddechowego, ze szczególnym uwzględnieniem przewlekłych chorób dolnych dróg oddechowych.
- Szczegółowy model transportu całego obszaru (SK: Samorządowy Kraj Żyliński, CZ: Kraj Morawsko-Śląski, PL: Województwa Śląskie i Opolskie), importowany z modeli transportowych poszczególnych miast. Model obejmuje miasta: Opawa, Ostrawa, Opole, Rybnik i Żylina. Opisane modele miejskie są przetwarzane w oparciu o rzeczywiste obciążenie ruchem i badania mobilności.
- Bazy danych:
- przestrzenną bazę danych demograficznych dla regionu TRITIA, ze szczególnym uwzględnieniem funkcjonalnych obszarów miejskich miast partnerskich Ostrawa, Opawa, Opole, Rybnik i Żylina. Demograficzne dane są wykorzystywane do modelowania oraz do dalszych analitycznych działań realizowanych w ramach projektu AIR TRITIA;
- geograficzną przestrzenną bazę danych, która obejmuje struktury administracyjne, tereny zabudowane, budynki, cyfrowy model terenu i punkty adresowe, dla całego obszaru TRITIA, w zakresie niezbędnym do realizacji działań projektowych i zintegrowane do wspólnego układu współrzędnych (WGS);
- meteorologiczną przestrzenną bazę danych, która zawiera dane meteorologiczne w formie stabilnych róż wiatrowych (SWR) na lata 2006, 2010 i 2015. Naukowcy przetworzyli SWR na dane wejściowe do modelowania systemu ADMoSS;
- przestrzenną bazę danych transportu, która zawiera dane dotyczące natężenia ruchu (AADT z podziałem według typu pojazdu) i wymagane parametry (prędkość ruchu, natężenie ruchu) podłączone do sieci komunikacyjnej w skali 1:10 000 w latach 2006, 2010 i 2015;
- przestrzenną bazę danych kotłów domowych, która zawiera dane dotyczące emisji z ogrzewania domowego w całym regionie TRITIA. Baza danych zawiera dane dotyczące kotłów domowych wraz ze wszystkimi danymi niezbędnymi do obliczenia emisji na lata 2006, 2010 i 2015;
- przestrzenną bazę danych źródeł przemysłowych, która zawiera dane dotyczące emisji benzo (a) pirenu i pyłu zawieszonego PM2,5 dla całego terytorium. Baza danych zawiera dane dotyczące zasobów przemysłowych za lata 2006, 2010 i 2015;
- przestrzenną społeczno-ekonomiczną bazę danych dla regionu TRITIA, ze szczególnym uwzględnieniem funkcjonalnych obszarów miejskich miast partnerskich: Ostrawa, Opawa, Opole, Rybnik i Żylina. Dane dostarczają informacji o sytuacji społeczno-ekonomicznej mieszkańców tego obszaru i posłużą do skutecznego ukierunkowania działań, które zostaną zaproponowane w przyszłych strategiach ochrony jakości powietrza.
- przestrzenną bazę danych epidemiologicznych dla regionu TRITIA, ze szczególnym uwzględnieniem funkcjonalnych obszarów miejskich miast partnerskich Ostrawa, Opawa, Opole, Rybnik i Żylina. Dane zawierają informacje o występowaniu chorób, których przyczyna jest związana z jakością powietrza. Dane dostarczają informacji na temat sytuacji epidemiologicznej populacji obszaru i będą służyć skutecznemu ukierunkowaniu działań, które zostaną zaproponowane w przyszłych strategiach ochrony jakości powietrza.
Dokonano również:
- Przeglądu właściwych zrealizowanych i aktualnych, finansowanych ze środków UE projektów dot. jakości powietrza, zawierających dużą ilość danych i informacji, które zostaną wykorzystane do wdrożenia w ramach projektu AIR TRITIA.
- Przeglądu prawodawstwa dotyczącego jakości powietrza, w którym porównuje się normy prawne Republiki Czeskiej, Polski i Słowacji oraz ich związek z polityką i prawodawstwem UE. Największą różnicą jest to, że Polska nie ratyfikowała jeszcze 3 ważnych protokołów
w ramach „Konwencji w sprawie transgranicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie odległości”: Protokół w sprawie Trwałych Zanieczyszczeń Organicznych i Protokół w sprawie Zakwaszenia, Eutrofizacji i Powstawania.
- Przeglądu badań dotyczących zanieczyszczenia powietrza. Badania pokazują, że jakość powietrza w regionie TRITIA jest jedną z najgorszych w UE. Wraz z północną częścią Włoch jest to jeden z obszarów o wysokiej trwałości cząstek stałych (PM10 i PM2,5). Dopuszczalne poziomy benzo(a)pirenu są w największym stopniu przekraczane w regionie TRITIA
w ramach całej UE.
Udział Miasta Opola stanowi 15% wartości przedsięwzięcia. Natomiast 85% stanowić będzie dofinansowanie z programu Interreg CE. Planowane do poniesienia koszty będą obejmowały uczestnictwo w konferencjach realizowanych w ramach Projektu, spotkaniach roboczych (w tym delegacje, noclegi itp.), wynagrodzenia pracowników zaangażowanych w Projekt, zakup wyposażenia, zlecanie opracowania i publikację artykułów prasowych.
